18 April 2025
Bezoek aan de tentoonstelling
Vandaag bezocht ik de tentoonstelling ‘Alle tijd van de wereld’ in Design Museum Den Bosch – te zien tot eind augustus 2025. Deze expositie laat zien hoe mensen door de eeuwen heen tijd hebben gemeten en ervaren, van zonnewijzers en kalenders tot moderne horloges en kunstwerken.
Mijn interesse in elektronica
Mijn aandacht gaat vooral uit naar de elektronische toepassingen van tijd. Zo is er de iconische telefonische tijdmelder uit 1934, ontwikkeld door F.W. Leeuwerik. Deze machine gaf de standaardtijd door via een geluidsfilm. In 1969 werd deze vervangen door de onderstaande magnetische plaat, die jaarlijks miljoenen keren werd gebeld via het nummer 06-8002.
De Goblin Teasmade
Een ander opvallend object is de Goblin Teasmade uit 1937. Dit apparaat combineert een wekker met een elektrisch verwarmde ketel. Door de wekker in te stellen, wordt automatisch een vers kopje thee gezet. Het was vooral populair in Engeland in de jaren ’60 en ’70 en verscheen onder andere in de videoclip van Queen’s ‘I Want to Break Free’ en in de Britse sitcom ‘Mr. Bean’.
De HP 5071A atoomklok
Achterin de ruimte staat de HP 5071A, een uiterst nauwkeurige cesium-atoomklok. Deze klok is ontwikkeld voor toepassingen waar precisie vereist is, zoals in satellietsystemen en wetenschappelijke instellingen. Hij is zo nauwkeurig dat hij slechts één seconde afwijkt over een periode van 1,6 miljoen jaar. De klok heeft een opstarttijd van 30 minuten en kostte destijds ongeveer €350.000.
Maarten Baas’ ‘Real Time’ klok
Een kunstwerk dat mijn aandacht trekt, is Maarten Baas’ ‘Real Time – Grandfather Clock The Son #3’. Deze klok combineert een LCD-scherm met een 12 uur durende film, waarin schilders de wijzers handmatig schilderen. Dit benadrukt de subjectieve ervaring van tijd. De uitvoering als grootouderklok gaf het geheel een nostalgisch tintje.
Dries Depoorter’s ‘Shortlife’ klok
Een ander indrukwekkend ontwerp is ‘Shortlife’ van Dries Depoorter. Deze klok toont hoeveel procent van je leven al voorbij is, gebaseerd op je geboortedatum en levensverwachting volgens de Wereldgezondheidsorganisatie. Het doel is om mensen bewust te maken van de beperkte tijd die ze hebben.
VIM elektrische timer
In een vitrine ligt een ouderwetse elektrische timer, een mechanisch apparaat waarmee de stroomtoevoer van een elektrisch apparaat op vooraf vastgestelde tijden aan- of uitgezet kon worden. Dit model, waarschijnlijk uit de jaren ’50 of ’60, is gemaakt van bakeliet, een materiaal dat destijds populair was vanwege zijn hittebestendigheid en isolerende eigenschappen.
Skeletpendule met decimale wijzerplaat
Ook te zien is een skeletpendule uit 1800, uitgerust met een decimale wijzerplaat. Deze klok was ontworpen om zowel het traditionele tijdsysteem als het Franse decimale systeem weer te geven, waarbij een dag uit 10 uur van elk 100 minuten bestond.
Henlein-blikhorloge
Een replica van het ‘Henlein-blikhorloge’ uit circa 1590 is ook tentoongesteld. Dit is een van de eerste vormen van de mobiele klok, gebaseerd op een aandrijfmechanisme.
Group 2000 Digitime
Daarnaast staat er een Group 2000 Digitime, ontwikkeld door een Nederlands bedrijf dat gespecialiseerd is in dataretentie voor telecommunicatienetwerken. Deze machines werden gebruikt door politie en justitie om communicatiegegevens van tijdstempels te voorzien voor archivering. Het industriële karakter blijkt uit het 19-inch rackmodel, waarmee het eenvoudig in technische ruimtes kan worden geïntegreerd.
Conclusie
Tijd blijft voor mij een fascinerend onderwerp. Elektronica en tijd vormen de perfecte combinatie van techniek, kunst en precisie. Het bouwen van een klok vereist begrip van mechanica, wiskunde en elektronica, en biedt zowel intellectueel als creatief plezier. Bovendien is tijd een universeel concept dat iedereen raakt. Het idee om iets te maken dat de tijd meet en vastlegt, spreekt tot de verbeelding. Het maken van een klok, in wat voor vorm dan ook, is mijn manier om controle te krijgen over een abstract en ongrijpbaar aspect van het leven.
En als extra bonus op de aanliggende tentoonstelling in het Design Museum : ‘Trans Europa Design Express’ een kunstzinnige uiting waarin en Raspberry Pi met HDMI schermpjes gecombineerd wordt met twee Arduino & Grove LCDs combinaties.
En ook erg boeiend, een opstelling met daarin talloze elektrische faders welke elektronisch aangestuurd worden en elkaar direct en indirect beïnvloeden. Dit geeft object een een hoge visuele aantrekkingskracht en spreekt tot mijn verbeelding.